Liturgische gebruiksvoorwerpen
De Sint-Lambertuskerk bezit een grote verzameling liturgische gebruiksvoorwerpen. Anders dan bij bijvoorbeeld de houten beelden zijn daarbij vanaf de middeleeuwen nagenoeg alle stijlen vertegenwoordigd. Wat niet verschilt is dat gegevens over de makers, de datering en over de wijze waarop en door wie de voorwerpen in de kerk zijn beland, uiterst summier zijn.
De meeste liturgische gebruiksvoorwerpen staan in verband met de misviering. Maar ook bij begrafenisplechtigheden, dankzeggingen, de toediening van de sacramenten, wijdingen en zegeningen hebben ze een bepaalde, welomschreven functie. Er zijn zowel gewijde als niet-gewijde voorwerpen. Gewijd zijn de objecten die zijn bestemd om het lichaam en het bloed van Christus op te vangen: de kelk met de hostieschaal, de ciborie en de monstrans. Tot de niet-gewijde objecten behoren bijvoorbeeld het altaarkruis, de ampullen, de oliedoos, het wierookvat en de wijwateremmer.
De verschijningsvorm van de liturgische gebruiksvoorwerpen heeft sinds het begin van het christendom een lange ontwikkeling doorgemaakt. Van invloed hierop waren de liturgische voorschriften en de heersende smaak en modes in een bepaald tijdperk.
Cilindermonstrans
Maker: onbekend
Datering: omstreeks 1500
Materiaal: zilver
Afmetingen: hoogte 84 cm.
De monstrans is de houder waarin de grote, geconsacreerde hostie ter verering wordt getoond. Tijdens de middeleeuwen genoten monstransen in de vorm van een toren grote populariteit. Deze hebben in het midden een verticale cilinder van glas of kristal. In die cilinder bevindt zich een metalen maansikkel (lunula) met een smalle gleuf waarin de hostie kan worden vastgeklemd. De vormgeving bevat met luchtbogen, siertorentjes (pinakels), spitsboogvensters en steunberen veel verwijzingen naar de gotische bouwkunst.
De Sint-Lambertuskerk bezit een prachtig voorbeeld van zo’n laatgotische cilinder- of torenmonstrans die oogt als een gotische kathedraal in het klein. Met zijn rijke versiering toont hij wat de laatmiddeleeuwse edelsmeedkunst vermocht. Links en rechts van de cilinder bevinden zich siertorentjes en beeldjes (Maria, Johannes, Sint Lambertus en twee engelenwachters) onder baldakijnen. De koepel boven de cilinder wordt bekroond door een toren met daarin opnieuw een heiligenbeeldje.
Paxtafel
Maker: onbekend
Datering: vijftiende eeuw (tafel), zestiende eeuw (lijst)
Materiaal: ivoor (tafel), zilver (lijst)
Afmetingen:10 x 6 cm
Deze zogeheten paxtafel behoort tot de oudste bezittingen van de Sint-Lambertuskerk. Een pax- of kustafel is een klein bordje van metaal, hout of ivoor. Gewoonlijk heeft het aan de voorzijde een bijbelse voorstelling, vaak de kruisiging van Christus. Aan de achterzijde heeft het een handvat. Dit houdt verband met de functie: het doorgeven van de vredesgroet tijdens de mis. De paxtafel werd na de vredeswens door de priester en de kerkgangers gekust en daarna doorgegeven. Dit bevestigde de eenheid van de priester en zijn parochianen.
De paxtafel is vermoedelijk in de dertiende eeuw geïntroduceerd. Ze verloor al na enkele eeuwen haar functie. Daarvoor in de plaats kwam de gesproken vredeswens.
Op de Horster paxtafel is Christus weergegeven aan het kruis, geflankeerd door Maria en Johannes. De lijst heeft een zogeheten kamversiering, met bovenaan een driehoek met daarin het hoofd van een cherubijn.
Wierookvat
Maker: onbekend
Datering: omstreeks 1700
Materiaal: zilver
Afmetingen: hoogte 26 cm.
Bewieroken betekent letterlijk wierookdampen over iets of iemand aanbrengen. Bewieroking tijdens kerkelijke plechtigheden is een in de vierde eeuw binnen het christendom geïntroduceerd gebruik. Het is een teken van de verering van God. De rook symboliseert het gebed dat ten hemel opstijgt.
De wierook wordt verbrand in een vat. De wierookkorrels worden bewaard in een wierookscheepje, een houder in de vorm van een bootje. Tijdens de mis schept de priester de wierookkorrels met de bijbehorende wierooklepel uit het scheepje.
De Sint-Lambertuskerk bezit drie wierookvaten. Het oudste dateert uit omstreeks 1700. Het heeft een ronde voet met sierrand. Op het lichaam van het vat zijn ter versiering acanthusbladeren aangebracht en tevens, bij de aanhechtingsplaats van de kettingen, een gevleugeld hoofdje van een cherubijn. Het hoge deksel heeft een opengewerkte versiering. Het vat wordt bekroond door een beeldje van de patroonheilige van de parochie, Lambertus.
Bestel het boek: "De Hemel op Aarde"
Wilt u meer paramenten bekijken? Dat kan! Bestel het boek: “De Hemel op Aarde” en bekijk de hele collectie kerkschatten die de Sint-Lambertuskerk rijk is.